Poštovane kolege, prijatelji naučne misli, dragi saradnici!
PUBLIKOVAN ČASOPIS HISTORIJSKI POGLEDI//HISTORICAL VIEWS, god. VI, br. 9, Tuzla 2023, 447 str.
Rad, trud, entuzijazam su glavni motivi, po kojima članovi Cimoshis Tuzla i Redakcije časopisa „Historijski pogledi“ rade, kako bi se u 21. stoljeću historijska nauka podigla na veći nivo, na kojima kolege u susjedstvu, Europi i Svijetu, rade godinama unazad i u tome uspijevaju, zahvaljujući zajedništvu, upornošću itd.
Sa zadovoljstvom možemo objaviti da je časopis “Historijski pogledi”, br. 9, dostupan u Printanoj verziji i Online.
Deveti po redu broj časopisa Historijski pogledi, kao i prethodni, sadrži zanimljive radove koji tretiraju raznovrsnu historijski tematiku, koja se odnosi na opću, nacionalnu i lokalnu historiju i demografiju. Pored autora iz Bosne i Hercegovine, u ovom broju časopisa svoje priloge objavili su autori iz nekoliko europskih država: Bugarske, Poljske, Ukrajine, Mađarske, Makedonije i Kosova. Radovi pored dominantno historijskih, sadrže zanimljive demografske, geneološke, antropološke i druge sadržaje. Isti su nastali na bogatoj historiografskoj osnovi sadržanoj u historijskim izvorima prvoga reda i brojnoj i raznovrsnoj referentnoj literaturi.
Prva i najvažnija tematska cjelina časopisa Članci, počinje zanimljivim istraživačkim radom, koji se odnosi na porijeklo stanovnika mjesta Sulice u općini Srebrenica. Osim geneološko-rodoslovne tematike, u istom su dati zanimljivi historijski podaci koji daju širi historijski osvrt na ovo mjesto, te tretiraju porijeklo i život stanovništva istog, počev od sredine 19. pa do kraja 20. stoljeća. Brojni podaci po prvi puta se prezentuju naučnoj javnosti. Nove i zanimljive podatke nam donosi i rad vezan za učešće Bošnjaka u ustanku iz 1921. godine u zapadnoj Mađarskoj, kao i rad koji tretira djelovanje ruskog komunističkog režima na području Ukrajine u periodu od 1921. do 1923. godine. Zanimljiva historijska tematika odnosi se i na prilike u Španjolskoj nakon Prvog svjetskog rata, a veže se za očuvanje nacionalnog prioriteta na primjeru liderstva generala Primo de Rivera. Pregledan i tematski zaokružen osvrt dat je u radu koji tretira pitanje uloge Slovenaca u antifašističkoj borbi u Bosni i Hercegovini i izgradnji federativnih osnova Jugoslavije u vrijeme Drugog svjetskog rata. Na historijskim izvorima prvoga reda zanovan je rad vezan za promjenu vlasništva vakufa u jednoj lokalnoj sredini u Bosni i Hercegovini u vrijeme socijalizma (1945-1990). Sa dosta novih i zanimljivih podataka dat je osvrt na „Džentlmenski sporazum“ iz 1953. godine, koji se odnosi na iseljavanje Turaka i drugog muslimanskog stanovništva iz Jugoslavije u Republiku Tursku u vremenu socijalizma. Za ovaj period vezan je i rad o obrazovnom Albanaca u Jugoslaviji od 1945. do Ustava iz 1974. godine. Zanimljiv sadržaj vezan je za novu istraživačku temu, koja tretira važno historijsko pitanje koje se odnosi na uticaj propagande i diplomatije na Hladni rat.
Jedan čitav serijal radova tretira noviji period bosanskohercegovačke prošlosti. U tom pogledu, važan historijski sadržaj vezan je za pitanje refleksije političkog organiziranja Bošnjaka u Bosni i Hercegovini na Bošnjake Sandžaka i dijaspore u 1990-1991. godini. O okolnostima u kojim je nastajala Armije Republike Bosne i Hercegovine u 1992. godini u posebnom radu doneseno je dosta zanimljivih i novih informacija, koje nam pomažu boljem razumijevanju ratnih i ukupnih prilika u Bosni i Hercegovini u navedenom vremenu. Rad Socijalno-statusni položaji braniteljki Armije Republike Bosne i Hercegovine, je rijedak historiogrfski sadržaj na naznačenu tematiku. Isti nam donosi važne podatke koji potvrđuju ulogu braniteljki, pripadnica Armije Republike Bosne i Hercegovine u njenoj odbrani. Temeljita i zanimljiva analiza predočena je u radu koji tretira procesuiranje ratnih zločina pred nacionalnim sudovima u regionu, a u kontekstu međunarodnih obaveza i provođenja real politike. Kroz detaljnu analizu brojnih sudskih preusda, te drugih pravosudnih dokumenata, ukazano je na sudsku praksu sudova u regionu po pitanju procesuiranja i provođenja ratnih zločina. Ratna tematika 90-ih godina 20. stoljeća, tretira važno pitanje koje se odnosi na snajpersko djelovanje u Sarajevu od 1992. do 1995. godine. U radu je kroz donesene brojne validne historijske činjenice, ukazano na posljedičnost snajperskog djelovanja po građane Sarajeva. Na navedenu ratnu teamatiku nadovezuje se iznimno vrijedan rad koji tretira zločin počinjen na Tuzlanskoj kapiji počinjen 25. maja 1995. godine. Kao i u predhodnim radovima i u ovom radu su donesene relevantne historijske činjenice te predočene detaljne analize vezane za sam događaj, njegovu posljedičnost kao i sudski ishod vezan za ovaj zločin.
U ovom broju časopisa prezentovani su i drugi sadržaji koji se odnose na raznovrsnu i zanimljivu historijsku tematiku. Potrebno je istaći, da se u tematskom pogledu, najveći broj radova odnosi na nova historijska pitanja, koja su sa historiografskog aspekta važna i zanimljva te su zasnovana na bogatoj historiografskoj osnovi.
U devetom broju časopisa Historijski pogledi, u zasebnoj rubrici Prikazi, predstavljene su dvije zanimljive historijske publikacije, koje tretiraju zanimljivu historijsku tematiku, koja se odnosi na važna pitanja iz prošlosti Bosne i Hercegovine i šireg okruženja. Pored toga, časopis je tekstualno osnažen i sa dva izvještaja. Jedan, koji se odnosi na realizaciju naučnog projekta Centra za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla „Historijski pogledi 2022“, a drugi je vezan za organizaciju naučno-stručne konferencije Islamska kultura i tradicija u Orašju od sredine 19. stoljeća do danas, održane u organizaciji Instituta za društvena i religijska istraživanja Tuzla, Medžlis islamske zajednice Orašje, te Muftijstva tuzlanskog.
Kao Redakcija, iskazujemo zadovoljstvo, da su i u ovom devetom broju časopisa Historijski pogledi, objavljeni zanimljivi historijski saržaji, koji se odnose na važnu i aktualnu historijsku tematiku. U najvećem broju prezentovanih radova radi se o novim historijskim pitanjima, utemeljenim na bogatoj historiografskoj osnovi i temeljitim i sistematičnim historijskim istraživanjima. To je doprinijelo, da deveti broj časopisa Historijski pogledi bude na zavidnoj naučno-historijskoj razinu. U tim nastojanjima, poseban doprinos svojim profesionalnom odnosu dali su autori radova, redakcija i recenzenti te im se ovom prilikom i zahvaljujemo.