Poštovane kolege, prijatelji naučne misli, dragi saradnici!
PUBLIKOVAN ČASOPIS HISTORIJSKI POGLEDI//HISTORICAL VIEWS, god. VII, br. 11, Tuzla 2024, 513 str.
Rad, trud, entuzijazam su glavni motivi, po kojima članovi Cimoshis Tuzla i Redakcije časopisa „Historijski pogledi“ rade, kako bi se u 21. stoljeću historijska nauka podigla na veći nivo, na kojima kolege u susjedstvu, Europi i Svijetu, rade godinama unazad i u tome uspijevaju, zahvaljujući zajedništvu, upornošću itd.
Sa zadovoljstvom možemo objaviti da je JEDANAESTI broj časopisa
“Historijski pogledi”, br. 11, dostupan u Printanoj verziji i Online.
U jedanaestom broju časopisu Historijski pogledi, prezentovana je bogata i raznovrsna historijska tematika nastala na sadržajnoj historiografskoj osnovi. Kao i u predhodnim brojevima, i u ovom broju dominiraju radovi iz nacionalne historije, vezane za dinamičnu prošlost Bosne i Hercegovine. No, jedan broj radova, shodno koncepciji časopisa, bavi se temama opće i regionalne historije. Stoga možemo kazati da je pred nama bogato historiografsko štivo, koje u naučno-metodološkom pogledu zadovolja sve neophodne kriterije naučno-istraživačkog dosega. Najznačajniji historijski sadržaji objavljeni su u prvom poglavlju Članci, gdje je predstavljeno ukupno sedamnaest radova, u poglavlju Prikazi, dat je osvrt na četiri historijska sadržaja. U ovom broju, časopis je obogaćen novom rubrikom Polemika, gdje je data mogućnost iznošenja različitih naučnih stavova, u istom je objavljen jedan rad. Također, tu je i ustaljeno poglavlje Izvještaji. U svakom pogledu, pred historijsku i širu naučnu javnost prezentovani su bogati sadržaji, kojima su rasvjetljene raznovrsne historijske teme, koje će, nadamo se pobuditi pažnju historijske i šire naučne javnosti.
Prvo poglavlje Članci, počinje radom koji se odnosi na familije i porodice mjesta Pribidola u općini Srebrenica tokom 19. stoljeća, gdje je na osnovu izvora prvoga reda data pregledna slika demografskih kretanja u ovom mjestu u navedenom vremenu. U radu je ukazano na uzročno-posljedični tok demografskih kretanja na naznačenom području. Zanimljiv rad se odnosi na uzroke i posljedice rusko-osmanskog rata (1877-1878), pri čemu je dat opsežan pogled na jedno pitanje opće historije, koje je imalo velikog uticaja na prilike na Balkanu, pa tako i na prilike u Bosni i Hercegovini. Ukazano je da je ishod ovog historijskog događaja odredio smjernice evropske i balkanske politike u narednih nekoliko desetljeća. Vrijedan sadržaj u časopisu tretira pitanje uspostavljanja i organizacije javne uprave u Bosni i Hercegovini za vrijeme austrougarske vladavine (1878-1918). U ovom broju časopisa predstavljeno je za bosanskohercegovačku historijsku javnost jedno novo tematsko pitanje, koje se odnosi na logore, te na ljudska prava i humanizaciju izvršenja kazni na prostoru Zapadnog Sibira. Zanimljiv rad tretira prilike u Albaniji tokom 1939-1944. na osnovu poljskih diplomatskih dokumenta. O prilikama u Posavini krajem Drugog svjetskog rata, sa posebnim osvrtom na Orašje, dati su novi zanimljivi pogledi, zasnovani na izvorima prvoga reda. U ovom broju časopisa otvorena je tema iz socijalističkog perioda bosanskohercegovačke prošlosti, koja se odnosi na državne planove i republičke programe za period 1965-1983, pri čemu je dat akcent na političku ekonomiju jugoslovenskog socijalizma u periodu decentralizacije. U posebnom radu, zanimljiv i opširan osvrt dat je na uticaj srpske kulturne inteligencije i proizvodnja političke krize od strane Saveza književnika Jugoslavije tokom 1985. godine. Riječ je o pitanju koje nije ranije značajnije tretirano, a imalo je uticaja na političke prilike u jugoslovenskoj zajednici. Na opće jugoslovensku situaciju u znatnoj mjeri su 90-ih godina 20. stoljeća uticale prilike na Kosovu. U posebnom radu je predočeno vrijeme neizvjesnosti i nesigurnosti, te ukazano na politički status Kosova u periodu od 1989. do 1991. godine. Na ukupne unutrašnje prilike na Kosovu 90-ih godina 20. vijeka, od velikog značaja je bio proces pomirenja i ukidanja tradicijske krvne osvete. Nekoliko radova se odnosi na bosanskohercegovačku prošlost od disolucije Jugoslavije i početka ratnih zbivanja, pa sve do danas. Veoma zanimljiv rad se odnosi na koncept ujedinjenja i saradnje Autonomne regije Krajina i Srpske autonomne oblasti Krajina 1991. i 1992. godine. Ovaj rad nam daje jedan cjelovit i pregledan uvid u planove, te realizaciju velikodržavnih političkih i ratnih ciljeva na ovom području. Važan prilog se odnosi na Bugarsku vanjsku politiku i priznanje Bosne i Hercegovine. Iako je poznato, da je Bugarska prva priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine, rad nam donosi dosta novih i važnih pojedinosti koje se tiču šireg historijskog konteksta vezanog za ovaj, za Bosnu i Hercegovinu važan događaj. Zanimljiv i za historiografiju nov pogled na ulogu Vrhovnog savjeta odbrane Savezne Republike Jugoslavije u agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu, dat je u posebnom radu. Riječ je o vrijednoj historijskoj interpretaciji zasnovanoj na izvorima prvoga reda, kako domaće, tako i strane provenijencije. Za razumijevanje ovog perioda bosanskohercegovačke prošlosti od izuzetne važnosti je uloga velikih sila i međunarodne diplomatije. Rad „Senator Richard Lugar i rat u Bosni i Hercegovini“ na najbolji način nam ukazuje ulogu SAD i drugih velikih sila na ratne prilike u Bosni i Hercegovini. Zanimljiv rad nam dolazi sa afričkog kontinenta, iz države Gane. Isti tretira pitanje javnog zdravstva u Gani, sa fokusom na Korel-Bu učiteljsku bolnicu u vremenu od 1923. do 2020. godine. Poglavlje Članci, završava s radom književno-historijskog karaktera, koji detaljnom analizom ukazuje na fikcionalno obistinjenje historije kao drame svijesti u romanima „Ugursuz“ i „Karabeg“ Nedžada Ibrišimovića.
U poglavlju Prikazi, predstavljena su četiri vrijedna historijska izdanja, Riječ je vrijednim historijskim izdanjima, te smo smatrali korisnim, da se bosanskohercegovačkoj javnosti isti na ovakav način približe.
U ovom broju časopisa Historijski pogledi, otvorena je nova rubrika Polemike, u kojoj je predstavljen rad autora Salim Kadri Kerimi, „Neki čudni-anahronični stavovi gospodina Zorana Janjetovića o iseljavanju muslimanskog stanovništva Jugoslavije u Tursku“. Stav Redakcije je da ovakvi kritički osvrti mogu unaprijediti historijska znanja i promišljanja. Zbog profesionalne i moralne obaveze, Redakcija će dati u narednom broju časopisa prostora za odgovor prozvanom autoru. U poglavlju Izvještaji, dat je pregledan „Izvještaj sa Naučnog projekta „Historijski pogledi 2023“, održanog u Tuzli, 17. i 18. novembar 2023. godine u organizaciji Centra za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla.
U tematsko-sadržajnom pogledu radovi objavljeni u časopisu Historijski pogledi, br. 11, predstavljaju važnu historiografsku novinu, koja se odnosi na bitna pitanja iz prošlosti Bosne i Hercegovine, ali i šireg regiona, evropskog, azijskog i afričkog prostora. Pored aktuelnosti tretiranih tema, važno je istaći, da je najveći broj objavljenih radova zasnovan na izvorima prvoga reda. Radovi su u metodološkom i naučnom pogledu zadovoljili postavljene naučne kriterije, što je i potvrđeno od strane referentnih recezenata.
Nadamo se, da će i ovaj broj, kao i predhodni brojevi pobuditi interes historijske i šire naučne javnosti. Zahvalnost za bogat sadržaj časopisa Historijski pogledi, br. 11, duguje se autorima, recezentima, uredništvu i svim drugim saradnicima.
https://doi.org/10.52259/historijskipogledi.2024.7.11